METİN PROJELERİ

SEBEDER GENEL KOORDİNATÖRÜ, SESLİ BETİMLEME METİN YAZARI VE SESLENDİRMEN ÇİĞDEM BANU YEŞİLIRMAK’IN DENEYİMLERİ DOĞRULTUSUNDAERİŞİLEBİLİR SPOR ANLATISINDA BETİMLEME ETİĞİ

Spor alanında canlı sesli betimleme farklıdır: duygusal yoğunluk, anlık tepki ve etik sorumluluk

Spor alanı dışında yapılan sesli betimleme türlerinde genellikle betimleyicinin elinde bir video materyali bulunmaktadır. Bu durum, betimleyiciye materyali dilediği noktada durdurma, ileri veya geri sarma olanağı tanıyarak ara boşlukların tespitini kolaylaştırır ve sesli betinleme sürecinde daha özgür ve hazırlıklı bir çalışma ortamı sağlar. Böylece betimleyici, süreci kendi temposuna göre yönetebilmekte ve düşünme sürecine zaman tanıyabilmektedir. Ayrıca, materyalde belirli bir bölüme ne kadar süre ayrılacağını önceden planlayabilmekte ya da ilk aşamada dile getirilemeyen ayrıntılar sonraki aşamalarda tamamlanabilmektedir.

Spor alanında canlı sesli betimleme süreci ise oldukça farklı dinamiklere sahiptir. Önceden canlı performansın provasını izleme olanağı bulunmadığında, bu süreç betimleyici açısından oldukça güçleşmektedir. Yarışacak sporcular, etkinliği düzenleyen kurum veya etkinliğin gerçekleştiği alan hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığında, betimleyici eldeki sınırlı verilerle anlık olarak bir kurgu oluşturmak durumunda kalmaktadır. Bu durum, kimi zaman betimlemenin akışında çeşitli tutarsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Betimleyiciler bu tür durumları esprili biçimde “çevirmenin intiharı” olarak adlandırmaktadır; çünkü kayıt sonrasında betimlemeyi yeniden dinlediklerinde, kendi ifadelerindeki hataları veya anlamsal dağınıklıkları fark edebilmektedirler.

Canlı sesli betimleme, yoğun bir zihinsel odaklanma ve hızlı karar alma becerisi gerektiren bir performanstır ve ancak deneyimle etkin biçimde yürütülebilmektedir. Hazırlıksız biçimde gerçekleştirilmesi neredeyse imkânsız olduğundan, betimleyiciler bu tür görevleri genellikle zorunlu olmadıkça tercih etmemektedir.

Spor karşılaşmalarına yönelik sesli betimlemelerde ise yalın bir anlatımın ötesine geçilerek, etkinliğin teknik ayrıntılarına da yer verilmesi gerekmektedir. Çünkü izleyiciler, gönüllü olarak katıldıkları müsabakaların türüne ve dinamiklerine genellikle hâkimdir. Dolayısıyla, betimleyicinin de aynı düzeyde teknik bilgiye sahip olduğu varsayılır ve bu doğrultuda bir betimleme beklenir.

Bu nedenle, izleyicinin beklentisini karşılayabilmek için betimleyicinin betimleme yaptığı spor branşına hâkim olması, ilgili teknik kuralları bilmesi ve hakem müdahaleleri söz konusu olduğunda bunların gerekçelerini açıklayabilmesi önem taşır. Ayrıca, ölçülü biçimde yapılan kısa yorumlar, betimlemenin anlatı zenginliğini ve izleyiciyle kurulan etkileşimi artırabilir.