Makaleler

Sesli betimleme bir film veya tiyatro oyununda konuşma olmayan sahnelerde görme engelliler için yer, zaman
ve karakter gibi öğelere ait görünüm ve duyguların bir dış ses tarafından anlatılması, o sahnede dikkat çeken
görsel elemanların ve hareketlerin sözel tasvir edilme şeklidir. Görme engelli bireyler filmleri sesli
betimlemeli olarak takip edebilmektedir. Genç bireylerde görme engellilerle ilgili farkındalığın oluşturulması
önemli bir unsurdur. Engellilerin sorunlarına dikkat çekmek, bireysel ve toplumsal yaşamda karşılaştıkları
sıkıntıları, engelleri, toplumun diğer kesimlerine de uygulamalı olarak hissettirmek engellilikle ilgili
farkındalığın artmasına katkıda bulunmaktadır. Sesli betimlemeli film gösterimi ile üniversite öğrencileri
görme engellilikle ilgili bir deneyim yaşayabilirler. Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinde sesli
betimlemeli film deneyiminin incelenmesidir.
Üniversite öğrencilerinin sesli betimlemeli film deneyimi yaşayabilmeleri için 2 gün süren film etkinliği
düzenlendi. Gösterimi yapılan filmler Sesli Betimleme Derneği’nden temin edildi. Film öncesinde
katılımcılara görmeyi engelleyen göz bantları dağıtılarak filmi sesli betimlemeli olarak takip etmeleri sağlandı.
Filmin sonunda katılımcılara 12 maddeden oluşan anket uygulandı. Anket beşli likert şeklinde yapılandırıldı.
Araştırmaya toplam 360 üniversite öğrencisi katıldı. Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 21,17±3,40 yıl
olarak bulundu. Araştırmanın sonuçlarına göre katılımcıların büyük çoğunluğu filmi sesli betimleme
yöntemiyle dinleyerek takip etmekten keyif aldıklarını [Kesinlikle Katılıyorum = % 11,1 (n=40), Katılıyorum
= % 33,9 (n=122)] ve etkinliğin görme engelliler konusundaki farkındalıklarını arttırdığını [Kesinlikle
Katılıyorum = % 57,8 (n=208), Katılıyorum = % 30,6 (n=110)] bildirdiler.
Anahtar Sözcükler: Sesli Betimlemeli Film, Görme Engelliler, Üniversite Öğrencileri.

Yazar: DALBUDAK, Şerife

Makalenin Adı: 

Yayınlandığı Yer: JSHSR (Journal of Social And Humanities Sciences)

Cilt/Sayı: 5/26 (s.2494-2504)

Yayınlanma Tarihi: 2018

Özet: Görsel-İşitsel çevirinin önemli türlerinden biri olan altyazı uygulamaları ve bu uygulamaların çeşitliliği konusunda yazılmış birçok makale ve kitap bulunmaktadır. Fakat farklı kaynak görsel-işitsel çeviri türlerinin üzerinden, altyazı uygulamaları sırasında karşılaşılan kısıtlar ve televizyon dizilerinin altyazı uygulamalarında izlenmesi gereken olası yöntemler ve bulunması gereken çözümler konusuna pek değinilmemiş, pek fazla ilgi gösterilmemiştir. Örneğin, günümüzde bütün dünyada beğeni kazanmış ve çok fazla izleyiciye ulaşma şansını yakalamış olan tarihi dizilerin altyazı uygulamalarının nasıl yapılacağı konusunda pek fazla çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla, bu çalışmada, öncelikle gerek dil içi gerekse dillerarası altyazı uygulamalarındaki kısıtlar ve bu görsel-işitsel türünün kendisine özgü özellikleri dikkate alınarak tarihi dizilerin altyazı uygulamalarına bir izlence önerisi sunulacaktır. Bu alanın çevirinde tarihi uzaklığın öneminin vurgulandığı kısa bir girişin ardından, çeviri sırasında kullanılan dilbilimsel, kültürel ve söylemsel ögeler ve altyazı kısıtları örneklenmiş, ayrıca tarihi bir dizinin (Mehmed Bir Cihan Fatihi) ve bu dizinin Sağır ve işitme engelli izleyiciler için yapılan Türkçe ayrıntılı altyazı ve ayrıca İngilizce altyazı uygulamalarının karşılaştırmalı incelenmesi yoluyla irdelenmiştir. Görselliğin sağladığı bilgilerin aktarılmasından sonra eski dilin nasıl çevrildiği örneklere dayanarak incelenmiştir. Bir yandan dilin söylemsel, zamansal ve coğrafi değişkenlerinin nasıl yorumlandığına, öte yandan askeri, dini, imparatorlukla ilgili ögelerin ve sosyal sınıfların nasıl verildiğine dair yöntemler üzerinde durulmasına özen gösterilmiştir. Sonuç olarak, yapılan bu çalışma ile tarihi dizilerin hem dil içi ayrıntılı hem de dillerarası altyazı uygulamalarına, tarihi dizilerde tarihsel uzaklık olarak adlandırılan ögeyi irdeleyerek ve altyazı uygulamalarında aslında konuşmaların değil kültürün aktarıldığını dikkate alarak, pratik çözümler geliştirmek amaçlanmaktadır. 

Makaleye erişim linki; http://www.jshsr.org/Makaleler/1642272994_03_2018_5-26.ID621.%20DALBUDAK%20_2494-2504.pdf

Yazar: DALBUDAK, Şerife

Makalenin Adı: İşitme Engelliler İçin Dil İçi Ayrıntılı Altyazı Uygulamaları

Yayınlandığı Yer: DergiPark-Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, Journal of Translation Studies

Sayı: 26 (s.60-76)

Yayınlanma Tarihi: 2019 Bahar

Özet: Sağır ve işitme engelliler için ayrıntılı altyazı çevirisi gibi yeni çeviri türleri veya uygulamalarının çeviribilim sınıflarına taşınmasında çeşitli zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki, piyasadaki aktörlerin, çevirmenlerin ve kanalların tek tip bir uygulama benimsememeleridir. Her kanal, izleyicilerinden aldığı dönüt ışığında, kendi doğru bulduğu yöntemleri izleyerek belli uygulamaları benimsemektedir. Bu durum yalnızca Türkiye’de değil, tüm dünyada geçerlidir. Dolayısıyla, evrensel bir ayrıntılı altyazılama kılavuzu veya uygulanması gerekenlerin sıralandığı bir kitapçık yoktur. Bu koşullar altında, uygulayıcılar, en başarılı buldukları uygulamaları benimserler. Çalışmanın giriş bölümünde, öncelikle ayrıntılı altyazı uygulamalarının tarihçesi ve türün gelenekleri üzerinde durulmuştur. Girişin ardından, bu çalışma kapsamında, çeviribilim sınıflarında, ayrıntılı altyazı eğitiminde öğrencilere farklı uygulamaların örnek gösterilmesi yoluyla verilen eğitimin önemi, derste incelenen iki diziden (Engelsiz Kanal D’de yayınlanan Arka Sokaklar ve Netflix’te yayınlanan Elementary dizilerinden) alınan örnekler üzerinden gidilerek verilmiştir. Bu dizilerin ayrıntılı altyazı örneklerinin uygulamalarındaki mantık benzerlikleri ancak uygulama farklılıkları üç temel eksen (konuşmacının belirlenmesi, ses ve efektin belirlenmesi, nida, duygu ve vurgu aktarımı) esas alınarak incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise, farklı uygulamaların örneklendirilmesi yoluyla verilen eğitimin amacının, çeviribilim öğrencilerinin, hem piyasada farklılaşan uygulamalara hakim olması, hem de işveren kılavuzlarının ve bunlara uyulmasının önemi vurgulanmıştır. Çalışma, çeviribilim sınıflarında, özellikle engelsiz erişim gibi, yaygınlaşan, ancak her ülkenin kendi gelenekleriyle beslenen çeviri türlerinde uygulamadan çıkarımla, örneklerden  hareketle ilkeleri benimsetmenin doğru bir yaklaşım olabileceğinin altını çizmek için kaleme alınmıştır.  

Makaleye erişim linki; https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/774940